همرنگی یا تطابق رنگ یکی از مهمترین جنبههای زیبایی و طبیعیبودن ترمیمهای دندانی است. دندانهای طبیعی هر فرد ویژگیهای نوری و رنگی منحصربهفردی دارند که ممکن است از یک دندان به دندان دیگر یا حتی در نواحی مختلف یک دندان متفاوت باشند. همرنگی مناسب در ترمیمهای دندانی به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه توضیح داده شده است.
در واقع یکی از دلایل محبوبیت ترمیم با کامپوزیتها، ظاهر کاملا مشابه با دندان طبیعی است؛ بهویژه در مواردی که دندانهای جلویی ترمیم شدهاند، ظاهر طبیعی نه تنها از نظر زیبایی بلکه از نظر روانی نیز تاثیر مثبتی بر افراد دارند.
در ترمیم دندانهای جلویی که بهطور مداوم در معرض دید قرار دارند، همرنگی اهمیت بیشتری پیدا میکند. هرچه تطابق رنگ ترمیم با دندانهای طبیعی دقیقتر باشد، ظاهر کلی دندانها طبیعیتر و هماهنگتر خواهد بود. این مسئله در ترمیمهای زیبایی مانند لمینتها، کامپوزیتهای زیبایی و ترمیمهای ونیر کامپوزیتی اهمیت بیشتری دارد.
در ادامه به تعریف و بررسی ترنسلوسنسی دندان، ترنسلوسنسی کامپوزیت دندان و عوامل موثر بر آن میپردازیم.
ترنسلوسنسی چیست؟
شفافیت به توانایی یک ماده در عبور دادن نور و نشان دادن پسزمینه زیرین آن گفته میشود. به بیان دیگر، شفافیت حالتی بین کدری کامل و شفافیت کامل است. پارامتر شفافیت یک ماده، تفاوت رنگ بین ضخامت یکنواختی از آن ماده روی یک پسزمینه سفید و همان ضخامت روی یک پسزمینه سیاه را نشان میدهد و معیاری از شفافیت بصری رایج است. هر چه مقدار این پارامتر بیشتر باشد، شفافیت ماده نیز بیشتر است؛ اگر ماده کاملاً کدر باشد، مقدار این پارامتر صفر خواهد بود.
ترنسلوسنسی دندان چیست؟
ترنسلوسنسی یا شفافیت یکی از ویژگیهای اساسی دندانهای طبیعی است که به ظاهر زیبا و طبیعی آنها کمک میکند. دندانهای طبیعی به دلیل داشتن ساختار چندلایه و ترکیب خاصی از مواد معدنی و آلی، به نور اجازه میدهند که به میزان مشخصی از آنها عبور کند. به طور کلی، دو لایه اصلی در دندانهای طبیعی وجود دارد که بر ترنسلوسنسی آنها تاثیر میگذارد:
- مینای دندان: لایه خارجی و سخت دندان که کاملاً شفاف است و قابلیت عبور نور را دارد. این شفافیت مینای دندان باعث میشود که نور به راحتی به لایههای زیرین (عاج) برسد. مینای دندان به دلیل شفافیت بالا، رنگ زیرین عاج را نشان میدهد و به همین دلیل دندان طبیعی از زوایای مختلف و تحت شرایط نوری متفاوت، ظاهری متفاوت دارد.
- عاج دندان: لایه زیرین مینای دندان است که در مقایسه با مینا ترنسلوسنسی کمتری دارد و نور را بیشتر جذب میکند. رنگ عاج نسبت به مینا زردتر و ماتتر است و میزان ترنسلوسنسی در عاج کمتر است؛ به این معنی که نقش عمدهای در تعیین رنگ نهایی دندان دارد.
ترنسلوسنسی دندانها همچنین میتواند از دندانی به دندان دیگر یا از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. عواملی مانند سن، جنس، سلامت دندان و میزان سایش دندانها نیز بر ترنسلوسنسی تاثیر میگذارند. با افزایش سن، ضخامت مینای دندان کاهش مییابد و دندانها ممکن است ترنسلوسنسی کمتری داشته باشند. این تغییرات ترنسلوسنسی در دندانهای طبیعی به ایجاد حس عمق و ظاهری طبیعی کمک میکنند که از ویژگیهای بارز دندانهای سالم و طبیعی است.
ترنسلوسنسی کامپوزیت دندان چیست؟
ترنسلوسنسی و رنگ دو عامل بسیار مهم در ترمیمهای همرنگ دندان هستند که نقش مهمی در دستیابی به نتایج زیبایی دارند. تطابق رنگ کامپوزیتهای دندانی با ساختار طبیعی دندان و دندانهای مجاور، به دلیل ترنسلوسنسی ذاتی مینای دندان، چالشهای زیادی به همراه دارد.
عوامل متعددی بر رنگ و ترنسلوسنسی کامپوزیتهای رزینی دندان تأثیر میگذارند. این عوامل شامل ضخامت، نوع و غلظت رنگدانه، ترکیب ماتریس رزینی، نوع و اندازه فیلر، و عمق پخت میشوند. ضخامت کامپوزیت یکی از عوامل تعیینکننده در ترنسلوسنسی آن است؛ به طوری که با کاهش ضخامت، ترنسلوسنسی افزایش یافته و مواد شفافتر میشوند. بر اساس مطالعات ترنسلوسنسی کامپوزیتها بهطور نمایی با کاهش ضخامت افزایش مییابد و این رابطه مستقل از رنگ کامپوزیت است.
عوامل موثر بر ترنسلوسنی کامپوزیت دندانی
ترنسلوسنسی کامپوزیتهای دندانی تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که میتواند بر زیبایی، طبیعی بودن و دوام ترمیمهای دندانی تأثیرگذار باشد. در اینجا به بررسی این عوامل مهم میپردازیم:
۱. ضخامت کامپوزیت
یکی از عوامل اصلی و تعیینکننده در ترنسلوسنسی کامپوزیت، ضخامت آن است. با کاهش ضخامت، ترنسلوسنسی کامپوزیت افزایش مییابد و به مواد اجازه میدهد که نور بیشتری از خود عبور دهند. برای مثال، در مطالعاتی که توسط کامیشیما[1] انجام شد، مشخص شد که کامپوزیت با ضخامتهای کمتر (۰.۵، ۱، ۲ میلیمتر) به نسبت ضخامتهای بالاتر، ترنسلوسنسی بیشتری دارد. این ویژگی برای تطبیق رنگ کامپوزیت با دندانهای طبیعی اهمیت دارد، اما در عین حال نیازمند دقت بیشتر در انتخاب ضخامت مناسب است تا مانع ایجاد سایههای ناخواسته یا مشکلات زیبایی در ترمیم شود.
۲. رنگدانهها و پیگمنتهای افزوده شده
رنگدانهها و پیگمنتهایی مانند اکسید آهن میتوانند به صورت مستقیم بر ترنسلوسنسی و ویژگیهای رنگی کامپوزیت تأثیر بگذارند. برای مثال، افزوده شدن پیگمنتهای زرد یا قرمز باعث کاهش ترنسلوسنسی و افزایش میزان زردی و قرمزی میشود که میتواند در مواقع خاصی کمککننده باشد. در تحقیقاتی نشان داده شده که غلظتهای پایین این پیگمنتها بر ترنسلوسنسی کامپوزیت تأثیرگذار است اما با افزایش بیشتر غلظت به سطح ثابت و اشباعی میرسد و دیگر تغییر نمیکند.
۳. ماتریس رزینی و ترکیب آن
نوع و ترکیب ماتریس رزینی که به عنوان پایه در کامپوزیتها استفاده میشود، تأثیر مستقیمی بر ترنسلوسنسی دارد. ماتریس رزینی ممکن است حاوی مواد شفاف یا نیمهشفاف باشد که تعیین میکنند چه میزان نور از ماده عبور کند. انواع رزینها با ترکیبهای مختلف میتوانند تأثیرات متفاوتی بر ترنسلوسنسی داشته باشند. این ویژگی به دندانپزشک اجازه میدهد که با انتخاب مواد رزینی مناسب، به نتایج دلخواه در تطبیق با رنگ و ویژگیهای دندان طبیعی برسد.
۴. محتوای فیلر و اندازه ذرات
محتوای فیلر و اندازه ذرات از دیگر عوامل مؤثر بر ترنسلوسنسی کامپوزیتها هستند. فیلرها به طور کلی میتوانند ترنسلوسنسی مواد را کاهش دهند؛ با این حال، اندازه ذرات فیلر نقش کلیدی ایفا میکند. ذرات فیلر بزرگتر، ترنسلوسنسی بیشتری به نسبت ذرات کوچکتر ایجاد میکنند. کامپوزیتهای نانو هیبریدی به دلیل ترکیب اندازههای مختلف ذرات، ویژگیهای ترنسلوسنسی متفاوتی دارند و میتوانند در ترمیمهای مختلفی استفاده شوند.
۵. نوع سایه و میزان اوپاسیتی
کامپوزیتها معمولاً به دستههای اوپک، دنتین و انامل تقسیم میشوند که هر کدام ویژگیهای ترنسلوسنسی مختلفی دارند.
کامپوزیتهای اوپک یا دنتین به دلیل پوششدهی بهتر در مواردی که پسزمینه تیره است استفاده میشوند و ترنسلوسنسی پایینتری دارند. کامپوزیتهای انامل، شفافتر هستند و در لایههای نازکتر برای شبیهسازی مینای دندان طبیعی استفاده میشوند.
۶. تأثیر شرایط پخت و عمق کیورینگ
عمق کیورینگ و شرایط پخت تأثیر زیادی بر ترنسلوسنسی کامپوزیت دارد. با افزایش عمق کیورینگ، میزان نور عبوری از کامپوزیت کاهش مییابد و بنابراین عمق کیورینگ باید به دقت کنترل شود تا به نتایج مطلوب در ترنسلوسنسی دست یابد. در صورتی که عمق کیورینگ کافی نباشد، ترمیم نهایی ممکن است شفافیت کافی نداشته باشد و از نظر زیبایی ناهماهنگ به نظر برسد.
۷. شرایط پسزمینه و محیط اطراف
یکی از عوامل مهم در تعیین ترنسلوسنسی، شرایط پسزمینه و محیطی است که کامپوزیت در آن قرار میگیرد. زمینه تیره در ناحیهای که قرار است کامپوزیت قرار گیرد میتواند باعث کاهش ترنسلوسنسی و ایجاد سایههای ناخواسته شود. برای رفع این مشکل، معمولاً از کامپوزیتهای اوپک و یا تکنیکهای لایهگذاری استفاده میشود تا میزان اثرگذاری پسزمینه کاهش یابد و به نتیجهای بهتر دست یابند.
برای دستیابی به همرنگی مناسب، دندانپزشک باید دانش و مهارت کافی در زمینه انتخاب رنگ و همچنین استفاده از تکنیکهای لایهگذاری داشته باشد. همچنین انتخاب نوع مواد (مانند استفاده از سایههای اوپک، دنتین یا انامل) و تنظیم ضخامت هر لایه در این فرآیند بسیار مهم است. تجربه و مهارت دندانپزشک در این زمینه میتواند به نتایج طبیعیتر و زیباتر منجر شود.
ترفندهایی برای ترمیم بهتر
بهطور کلی، همرنگی در دندانپزشکی یکی از عوامل کلیدی در دستیابی به ترمیمهای طبیعی و زیبا است. ترمیمهای همرنگ میتوانند نهتنها ظاهر دندانها را بهبود دهند، بلکه اعتماد به نفس بیماران را نیز افزایش دهند. دستیابی به همرنگی مناسب، به دانش و مهارت دندانپزشک و همچنین استفاده از مواد با کیفیت و متنوع بستگی دارد.
ترمیمهای زیبایی باید رنگ، شکل، و فرم ترمیم هماهنگ با دندانهای کناری داشته باشد. برای نامحسوس بودن ترمیم، باید شفافیت آن هم مناسب باشد. این ویژگی زمانی بهتر میشود که خواص نوری ترمیم با دندانهای طبیعی اطراف سازگار باشد.
رزینهای کامپوزیتی به خاطر شفاف بودن، ترمیمهایی طبیعی و شبیه به دندان ایجاد میکنند. در ترمیمهای کوچک، این مواد با ایجاد “اثر آفتابپرست” اجازه میدهند که ساختار دندانی زیرین و اطراف از میان ترمیم دیده شود.
برای ترمیمهای بزرگتر، کامپوزیتها در طیفهای مختلف رنگ و شفافیت تولید میشوند تا به کمک آنها بتوان ساختار دندانی طبیعی را شبیهسازی کرد. انواع مختلف شفافیت بهگونهای طراحی شدهاند که بتوان ویژگیهای نوری دنتین و مینای دندان را بازسازی کرد. کامپوزیتهای کدرتر نیز برای پوشاندن دندانهای تیرهرنگ شده، پیش از استفاده از کامپوزیت شفاف و شبیه مینا، به کار میروند.
یکی از چالشهای بالینی، ترمیمهای کلاس III و IV است که پشتوانه دندانی ندارند. اگر دنتین ترمیم، کدر نباشد، حتی بهترین رنگ کامپوزیت هم ممکن است خاکستری به نظر برسد، چون شفافیت کامپوزیت اجازه نمیدهد که پسزمینه تیره حفره دهان پوشیده شود. برای حل این مشکل، دندانپزشکان تکنیکهای “لایهگذاری” را به کار میبرند که در آن مواد شفافتر بر روی کامپوزیت کدرتر قرار میگیرند تا عمق طبیعی در ترمیم ایجاد شود.
برای دندانپزشکان مهم است که شفافیت یک کامپوزیت خاص نسبت به دندان طبیعی را بدانند. در ترمیمهای کوچک و ساده، استفاده از یک کامپوزیت همرنگ و با کدری متوسط، نتیجهای خوب و سریع میدهد. ولی در موارد حساستر زیبایی، ممکن است نیاز باشد چندین لایه کامپوزیت با شفافیت و کدری مختلف به کار رود تا جلوهای شبیه دندان طبیعی ایجاد شود. اطلاعات درباره میزان شفافیت و کدری انواع کامپوزیتها کمک میکند تا توانایی آنها در پوشاندن دندانهای تغییر رنگ یافته یا پسزمینههای تیره بهتر پیشبینی شود.
References
- Kamishima N, Ikeda T, Sano H. Color and translucency of resin composites for layering techniques. Dent Mater J. 2005; 24: 428–432. doi: 10.4012/dmj.24.428. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
- Yu B, Lee YK. Translucency of varied brand and shade of resin composites. Am J Dent. 2008;21(4):229-32.
- Yu B, Ahn JS, Lee YK. Measurement of translucency of tooth enamel and dentin. Acta Odontol Scand. 2009;67:57-64
یک گام با یک ترمیم بیدردسر فاصله دارید!
برای مشاهده محصولات و کسب اصلاعات بیشتر از فروشگاه آنلاین ترایمدی بازدید نمایید.
فروشگاه آنلاین ترایمدی